Bijdrage aan de rubriek Dagstelling van de Leeuwarder Courant van 16 oktober 2013
De benoeming van een intendant Fries voor de Frankfurter Buchmesse stuitte op de nodige weerstand in de Friese literaire wereld. De stelling van Alpita de Jong: De samenwerking tussen het Letterenfonds, de Provinsje Fryslân en Tresoar is een stimulans voor uitgevers, schrijvers en vertalers in Friesland.
‘In de loop van deze maand rond ik mijn werk als intendant Fries voor de Frankfurter Buchmesse af. De dagen op de grootste boekenbeurs ter wereld zijn vruchtbaarder geweest dan ik had durven hopen. Toen ik aan deze klus begon, heb ook ik me natuurlijk afgevraagd: is iemand daar geïnteresseerd in de kleine onbekende Friese literatuur? Het antwoord luidt: men is daar niet geïnteresseerd in literatuur in een minderheidstaal, maar wel in goede boeken. Ik sprak met ruim twintig buitenlandse uitgevers. Meestal over de titels uit de brochure 10 books from Friesland. Tweederde wilde een leesproef van één of meer titels. Met de anderen ontstond ‘alleen maar’ een goed gesprek. Ook zij weten nu dat Nederland meer te bieden heeft dan alleen Nederlandstalige boeken, en zullen er misschien een volgende keer eens naar vragen. Precies dat was de bedoeling. Ik ben dus heel tevreden.
Nu zou ik ook graag in Friesland de ‘hoas netsjes ôfbreidzje wolle’. Ik krijg uit artikelen in de media, blogposts en gesprekken de indruk dat veel mensen een verkeerd beeld hebben van wat er in Frankfurt gebeurt en dat ze niet zo’n idee hebben van de kansen die de afgelopen maanden zijn gecreeërd.
Neem nou zo’n Buchmesse. Menigeen vraagt zich af of het wel zin heeft om daar in de stand van het Nederlands Letterenfonds de Friese literatuur aan de man te brengen door de mensen die langslopen de 10 books from Friesland in de hand te drukken. Zonde van het geld. Ook Josse de Haan wekt de indruk dat het op de Buchmesse net zo gaat als op de Vakantiebeurs waar ik als Frau Antje de Friese literatuur aanbied (LC 12 oktober). Het kan misschien geen kwaad kort uit te leggen wat het Nederlands Letterenfonds op de Buchmesse doet, en wat het betekent dat de Friese literatuur daar door het fonds gepresenteerd werd.
In Frankfurt hopen uitgevers vertaalrechten te kopen en verkopen, en het Nederlands Letterenfonds ondersteunt die ‘marktwerking’ door buitenlandse uitgevers via brochures met Nederlandse titels een voorselectie aan te bieden. Al weken van tevoren maakt het Letterenfonds afspraken met buitenlandse uitgevers die een cruciale rol kunnen spelen in het uitbrengen van een vertaling. De belangrijkste buitenlandse uitgevers laten zich niet zomaar benaderen, dus het duurt soms jaren voordat het tot een afspraak komt. In de loop der tijd heeft het Letterenfonds een uitgebreid netwerk opgebouwd, dat zorgvuldig onderhouden wordt. Daarnaast worden natuurlijk steeds nieuwe samenwerkingspartners gezocht.
De medewerkers van het Letterenfonds staan dus niet in een stand brochures uit te venten, maar praten gericht met heel veel uitgevers. Van ’s ochtends vroeg tot laat in de middag zijn er gesprekken van een half uur aan een tafeltje in de stand, en ’s avonds gaat het praten vaak door, bij een borrel van één van de uitgevers. Met een deel van die uitgevers waren ook voor mij afspraken gemaakt – mensen die ik (of welke uitgever of literatuurbevorderaar uit Friesland dan ook) zonder het Letterenfonds nooit zou kunnen spreken. Thuis bekeek ik hun fondslijsten en ging ik na welke Nederlandse titels ze in vertaling hadden uitgebracht. Op basis daarvan koos ik twee of drie Friese titels uit de brochure die voor hen interessant konden zijn. Soms bleek dat aardig te kloppen, en liep het gesprek zoals verwacht. Vaak genoeg ook niet. Maar eigenlijk altijd kwam er wel iets goeds uit zo’n gesprek voort. Iets waar Alexandra Koch van het Letterenfonds na afloop van mijn intendantschap mee verder kan. Voor alle titels was belangstelling. Hopelijk leidt het tot vertalingen. Maar dat is een zaak van de uitgevers. Om ook dat misverstand uit de wereld te helpen: het Letterenfonds verkoopt niet, maar bemiddelt.
Het Nederlands Letterenfonds levert met zijn werk een inspanning die alle Nederlandse en Friese uitgevers afzonderlijk, en ook Tresoar, niet kunnen opbrengen. Door met het Letterenfonds samen te werken hopen de Provinsje Fryslân en Tresoar in de Friese boeken-, schrijvers- en vertalerswereld net zo’n dynamiek op gang te brengen als eerder in de Nederlandse letterenwereld. Een injectie om de markt van uitgevers, schrijvers en vertalers in Friesland te stimuleren. Wijs beleid, zou ik zeggen.
De samenwerking van het Letterenfonds, de Provinsje en Tresoar is een kans voor alle mensen die betrokken zijn bij de Friese literaire wereld om elkaar niet langer in de houdgreep te houden maar de blik naar buiten te richten.’
