Blogpost voor Boekblad, oorspronkelijk verschenen op 7 oktober 2013 op Boekblad.nl, als onderdeel van een serie blogs over de Frankfurter Buchmesse.
Wàt er precies staat te beginnen, blijft nog een beetje gissen. Mijn tijdelijke collega’s van het Nederlands Letterenfonds hebben mij op alle mogelijke manieren duidelijk geprobeerd te maken hoe het er op de Buchmesse aan toe gaat, maar uiteindelijk is zo’n ‘eerste keer’ toch echt een ‘eerste keer’. Eén ding is zeker: ʼt worden boeiende drukke dagen.
In maart hebben het Letterenfonds en de Provincie Fryslân mij gevraagd of ik als intendant op de Buchmesse van 2013 de Friese literatuur onder de aandacht wilde brengen. Als voorbereiding daarop moest er een brochure komen waarmee ik het gesprek met buitenlandse uitgevers op de beurs aan zou gaan. Begin augustus rolde de eerste 10 books from Friesland van de persen, met zes titels van na 2000 (drie proza en drie poëzie) en vier oudere romans (twee van vlak voor Tweede Wereldoorlog en twee uit de jaren zestig). Op het zachtgroene omslag een afbeelding van een vrouw die nog nèt de wiek van een houten molen vast kan grijpen en twee veel te felgekleurde zomerse klapstoeltjes.
Met die zachtgroene brochure en een schema met zo’n 25 gesprekken in mijn tas, en imaginaire gesprekken en antwoorden op al even imaginaire vragen over de tien titels in mijn hoofd vertrek ik woensdag richting Frankfurt. Anderhalf uur na aankomst schuif ik al meteen aan bij gesprekken met achtereenvolgens een Duitse, een Catalaanse en een Franse uitgever – daar in Frankfurt begint het reizen pas echt!
Victor, Barbara en Alexandra van het Letterenfonds laten mij genereus delen in het netwerk dat zij de afgelopen jaren hebben opgebouwd. Victor onderhoudt de contacten met uitgevers in de grote taalgebieden, Barbara doet alle andere taalgebieden, en Alexandra heeft een heel eigen netwerk opgebouwd rondom nog onvertaalde boeken uit alle windstreken, vergeten klassiekers maar ook waardevolle hedendaagse literatuur die om de één of andere reden nog niet vertaald is. Alexandra zal na afloop van mijn intendantschap de Friese literatuur voor haar rekening nemen.
Via het netwerk van het Letterenfonds zijn in augustus en september aan diverse uitgevers al pdf’s van de Friese brochure verstuurd en dat heeft al tot belangstellende reacties geleid. Manesse Verlag toonde zich geïnteresseerd in de twee vooroorlogse romans De sûnde fan Haitze Holwerda en Grûn en minsken, New York Review of Books wilde Leafdedea wel eens lezen, en Editorial Minúscula uit Barcelona vroeg naar mogelijke vertalers want er waren vier titels bij die haar wel aanspraken.
Wat een plezierige bijkomstigheid dat de Buchmesse niet alleen een plek is waar uitgevers elkaar ontmoeten, maar waar ook mensen komen van organisaties die literatuur die weinig wordt vertaald met programma’s ondersteunen. Want vertalers vanuit het Fries zijn niet dik gezaaid, en er zal op dat vlak dus het nodige pionierswerk moeten worden verricht. Daarom zie ik erg uit naar het gesprek met Alexandra Büchler van Literature Across Frontiers, een intercultureel manager – dat lijkt me een mooie benaming – met inmiddels vijfentwintig jaar wijze inzichten en praktische ervaring op het gebied van het zichtbaar maken van weinig vertaalde literatuur. Toen Alexandra Koch van het Fonds contact met haar zocht bleek ze juist in gesprek met Tsead Bruinja over Friese dichters en gedichten in verband met een vertaalworkshop op Malta.
Die vertaalslag, in ruime zin, dat vind ik het spannendst: hoe vertel ik een grote Amerikaanse uitgever over een kleine onbekende literatuur, op welke manier kan ik een Franse uitgever een idee geven van de subtiliteit en humor in het moderne proza van Jaap krol, Hidde Boersma en Janneke Spoelstra, en hoe begin ik tegen een Italiaanse uitgever over een steile gereformeerde boer die in de clinch raakt met z’n goedgebekte en goedlachse arbeiders? Als literair vertaler kun je tijden puzzelen op een geschikte formulering. De komende dagen moet ik het van goede ingevingen hebben. Laat maar komen, die goede ingevingen.
